2 Ocak 2024
Yayımlar

Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (“TSRS”) ve Uygulama Kapsamı

I. Giriş

Sürdürülebilirlik raporlamalarının yatırım kararlarına yön veren ana etkenlerden biri haline geldiği günümüzde yatırımcı yönlü artan talep neticesinde şirketlerin sürdürülebilirlikle ilgili risklerini ve fırsatlarını dünyanın her yerinde karşılaştırılabilir bir şekilde açıklamasını gerekli kılan uluslararası standartların varlığına ihtiyaç duyulmuştur. Bu doğrultuda G7 ve G20 ülkeleri, Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü (IOSCO), Finansal İstikrar Kurulu, 40’tan fazla ülkenin maliye bakanları ve merkez bankası başkanlarının da destekleri ile Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (“IFRS”) Vakfı tarafından ilk sürdürülebilirlik raporlama standartları oluşturulmuş ve Türkiye’de de Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun (“Kurum”) yetkilendirilmesi ile uluslararası standartlarla uyumlu Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (“TSRS”) kabul edilerek yürürlüğe girmiştir.

İşbu çalışmamızda, 29 Aralık 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu’nun (“Kurul”) 27/12/2023 tarihli ve 75935942-050.01.04-[01/21632] sayılı Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarının (“TSRS”) Belirlenmesine İlişkin Kurulu Kararı (“01/21632 sayılı Karar”) ile 75935942-050.01.04-[01/21634] sayılı TSRS Uygulama Kapsamına İlişkin Kurul Kararı (“01/21634 sayılı Karar”) kapsamında Türkiye’de yerleşik kurum, kuruluş ve işletmelerin sürdürülebilirlik raporlamalarına dair yükümlülükleri hakkında detaylı bilgilere yer verilmesi amaçlanmaktadır.

II. Uluslararası Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları

IFRS Vakfı tarafından 3 Kasım 2021 tarihinde Glasgow’da düzenlenen COP26 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu’nun (International Sustainability Standards Board – ISSB) oluşturulduğu duyuruldu ve ISSB’nin temelde dört hedefi olduğu belirtildi. Bu hedefler;

  • Sürdürülebilirlik açıklamalarının uluslararası bir temeli olması için standartlar geliştirmek,

  • Yatırımcıların bilgi ihtiyaçlarını karşılamak,

  • Şirketlerin küresel sermaye piyasalarına kapsamlı sürdürülebilirlik bilgileri sunmalarını sağlamak ve

  • Ülkeye özgü ve/veya daha geniş paydaş gruplarına yönelik açıklama standartlarıyla işlerliği kolaylaştırmaktır.

Söz konusu hedefler doğrultusunda, 26 Haziran 2023 tarihinde ISSB, ilk standartları olan IFRS S1 – General Requirements for Disclosure of Sustainability-related Financial Information (“IFRS S1”) ve IFRS S2 – Climate-related Disclosures (“IFRS S2”) standartlarını yayımlayarak dünya çapında sermaye piyasalarında sürdürülebilirlikle ilgili açıklamalar konusunda yeni bir dönem başlattı. IFRS S1, şirketlerin kısa, orta ve uzun vadede karşılaştıkları sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlar hakkında yatırımcılara bilgi vermelerini amaçlamaktayken IFRS S2, iklim ile ilgili özel açıklamaları standartlarını IFRS S1 ile birlikte kullanılmak üzere oluşturmayı hedeflemiştir.

Söz konusu standartlar, SASB Standartları, TCFD tavsiyeleri, CDSB Çerçevesi, Entegre Raporlama Çerçevesi ve Dünya Ekonomik Forumu metrikleri dikkate alınarak oluşturulmuş olup şirketlerin halihazırda sürdürülebilirlik açıklamalarına yaptıkları yatırımlardan faydalanmalarını ve sürdürülebilirlik açıklamalarının karmaşasını azaltmayı amaçlamaktadır. Böylelikle, finansal piyasalar açısından uluslararası mukayese kolay bir hale gelmiş ve ülkeler için sürdürülebilirlik raporlamalarına ilişkin uluslararası standartlar üzerine ilave politika ve düzenleme geliştirmeye olanak tanınmıştır.

III. Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları

2 Haziran 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7408 sayılı Türkiye İhracatçılar Meclisi ile İhracatçı Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) 88’inci maddeye altıncı fıkra eklenmiş ve söz konusu fıkrada Kurum’un belirlediği işletmeler ve kuruluşlar için uygulamada birliği ve sürdürülebilirliğe ilişkin raporlamaların uluslararası alanda geçerliliğini sağlamak amacıyla uluslararası standartlarla uyumlu olacak şekilde TSRS’leri belirlemeye ve yayımlamaya yetkili olduğu düzenlenmiştir. Aynı zamanda belirli alanları düzenlemek ve denetlemek üzere kanunla kurulan kurum ve kurulların da TSRS’ye uygun olmak şartıyla, kendi alanları için geçerli olacak standartlarla ilgili olarak ayrıntıya ilişkin düzenlemeler yapabilmeye yetkili oldukları düzenlenmiştir.

TTK 88’inci madde kapsamında yapılan yetkilendirme neticesinde 24 Kasım 2023 tarihinde, Kurum tarafından ISSB tarafından yayımlanan standartların Türkiye açısından en uygun standart seti olduğu kanaatine varıldığı, ISSB ile Kurum arasında bir telif anlaşması imzalandığı, bu doğrultuda Kurum tarafından ISSB standartlarının tercümesinin yapıldığı ve yayımlanmak üzere son aşamaya getirildiği duyurulmuş ve IFRS S1 ve IFRS S2’nin Türkçe metinleri, tüm paydaşların görüşlerine başvurulması amacıyla 18 Aralık 2023 tarihine kadar kamuoyu görüşüne açılmıştı. 29 Aralık 2023 tarihinde de Kurul’un 27/12/2023 tarihli ve 01/21632 sayılı Kararı ile 01/21634 sayılı Kararı, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

01/21632 sayılı Karar kapsamında sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasında uygulamada birliği ve uluslararası alanda geçerliliği sağlamak üzere uygulanacak Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları olarak IFRS Vakfı bünyesinde oluşturulan ve ISSB tarafından yayımlanan IFRS S1 ile IFRS S2 standartları belirlenmiştir ve bu standartlar, TSRS 1 -Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişlin Genel Hükümler (“TSRS 1”) ile TSRS 2 – İklimle İlgili Açıklamalar (“TSRS 2”) adlarıyla yayımlanmıştır. 01/21634 sayılı Karar kapsamında ise TSRS 1 ve TSRS 2 standartlarının uygulama kapsamı belirlenmiştir.

IV. TSRS 1 ve TSRS 2 Standartlarını Uygulamak İsteğe Bağlı Mı, Zorunlu Mu?

01/21634 sayılı Karar kapsamında TSRS’ler tüm kurum, kuruluş ve işletmeler tarafından isteğe bağlı olarak uygulanabilecektir. Bazı kurum, kuruluş ve işletmelerin ise TSRS’leri uygulaması isteğe bağlı olmaksızın zorunluluk arz etmektedir. Söz konusu zorunlu olma durumu, 2 temel şarta dayanmaktadır.

1. 01/21634 sayılı Karar kapsamında sayılmış kurum, kuruluş ve işletmelerden olma

2. 01/21634 sayılı Karar kapsamındaki ölçütlerinden en az ikisinin eşik değerlerinin art arda iki raporlama döneminde aşılması

01/21634 sayılı Karar kapsamında, aktif toplamı 500 Milyon Türk Lirası olması, yıllık net satış hasılatı 1 Milyar Türk Lirası olması ve çalışan sayısı 250 kişi olması ölçütlerinden en az ikisinin eşik değerlerini art arda iki raporlama döneminde aşan kurum, kuruluş ve işletmelerin sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasında TSRS’ler uygulanacaktır. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu bünyesinde yer alanlar dışındaki bankalar ise herhangi bir eşik değere tabi olmaksızın sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasında TSRS’leri uygulamakla yükümlüdür.

V. Eşik Değerlerin Aşılıp Aşılmadığının Belirlenmesinde Nelere Dikkat Edilmelidir?

Eşik değerlerin aşılıp aşılmadığının belirlenmesinde aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatı bakımından işletmenin tabi olduğu mevzuat uyarınca hazırlanmış olan son iki yıla ait finansal tablolar, çalışan sayısı bakımından ise son iki yıla ait ortalama çalışan sayısı esas alınacaktır.

Aynı zamanda değerlendirmede bulunurken işletmeler, bağlı ortaklık ve iştirakleriyle birlikte dikkate alınacaktır. Bağlı ortaklıkları ve iştirakleri bulunan işletmelerde, aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatı bakımından ana ortaklık ve bağlı ortaklığa ait finansal tablolarda yer alan kalemlerin toplamı esas alınacak olup varsa grup içi işlemler yok edilecektir. Çalışan sayısı hesaplanırken de ana ortaklık ve bağlı ortaklığın son iki yıla ait ortalama çalışan sayılarının toplamı dikkate alınacaktır. İştirakler açısından ise iştirake ait söz konusu kalemler işletmenin iştirakteki hissesi oranında dikkate alınacaktır.

VI. TSRS’ler Ne Zaman Uygulanmaya Başlayacaktır?

01/21634 sayılı Karar’ın 5’inci maddesi kapsamında 1 Ocak 2024 tarihinde veya sonrasında başlayan hesap dönemlerinde TSRS’ler uygulanacaktır. Fakat işletmelerin, ilk raporlama döneminde karşılaştırmalı bilgileri sunması ve ilk iki yıllık raporlama dönemlerinde Kapsam 3 sera gazı emisyonlarını açıklamaları zorunlu tutulmamıştır.

Ayrıca işletmeler, TSRS’leri uyguladıkları ilk yıllık raporlama dönemine ilişkin sürdürülebilirlik raporlarını ilgili döneme ilişkin finansal raporlarını yayınladıktan sonra raporlayabilecektir. Bu kapsamda,

  • İşletme tarafından ara dönem finansal rapor sunulması gerekiyorsa ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem finansal rapor ile aynı tarihte,

  • İhtiyari olarak ara dönem finansal raporlama yapılması durumunda, raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ayı geçmemek kaydıyla, ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem genel amaçlı finansal rapor ile aynı tarihte,

  • Herhangi bir ara dönem finansal rapor sunulmaması durumunda, TSRS’lerin ilk kez uygulandığı yıllık raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ay içerisinde raporlamaktadır.

VII. TSRS’leri Uygulamaya İlişkin Zorunluluk Hangi Durumlarda Ortadan Kalkmaktadır?

01/21634 sayılı Karar kapsamında art arda iki hesap döneminde üç ölçütten en az ikisinin eşik değerlerin altında kalması ya da bir hesap döneminde bu ölçütlerden en az ikisinin eşik değerlerin yüzde yirmi veya daha fazla oranda altında kalması halinde söz konusu kurum, kuruluş veya işletme müteakip hesap döneminden itibaren TSRS uygulama kapsamından çıkacaktır.